Huyện miền núi Kỳ Sơn tỉnh Nghệ An được biết đến với nghề truyền thống thêu, dệt trang trí hoa văn thổ cẩm của dân tộc Thái, Mông và đan lát của dân tộc Khơ Mú. Phụ nữ nơi đây được đánh giá rất cao bởi tay nghề truyền thống dệt vải và thêu thùa. Từ nhỏ, các em bé gái được bà, mẹ hướng dẫn truyền nghề để có được tay nghề thuần thục. Đến tuổi cập kê các cô gái chăm chỉ thêu, dệt, may áo váy, chăn, gối và nhiều đồ dùng khác từ thổ cẩm để biếu người thân và chuẩn bị cho đám cưới của mình.

Lớp tập huấn dệt thổ cẩm

Sản phẩm thổ cẩm truyền thống của các dân tộc nơi đây được làm từ nguyên liệu tự nhiên như bông, đay, tơ tằm... Quá trình nhuộm màu sợi vải vất vả, cầu kỳ với việc tìm nguyên liệu tạo màu tự nhiên để ra được các sợi màu xanh, đỏ, tím, vàng sặc sỡ. Sau khi nhuộm còn phải phơi khô bằng ánh nắng tự nhiên để lên màu đẹp rồi mới đưa vào dệt. Ngày nay, nhiều công đoạn đã được thay thế bởi máy móc, nhưng nhiều gia đình vẫn chú trọng đến việc tìm sợi bông tự nhiên, tuân thủ phương pháp sản xuất bằng tay từ kéo sợi, nhuộm màu, dệt vải.

Sản phẩm dệt thổ cẩm của hợp tác xã Hoa Ban

Những hoa văn truyền thống rực rỡ được lấy cảm hứng từ hình ảnh rất đỗi quen thuộc trong cuộc sống thường nhật được những đôi tay khéo léo và tinh tế thêu dệt tạo thành các mẫu hoa văn vô cùng đặc sắc như hình mặt trời, con gà, hình hạt dưa, hạt gấc, quả trám, con dê, con chim, con voi, con hươu, người đội mũ cưỡi voi, bông hoa, cây lá, đồi núi và rất nhiều họa tiết độc đáo mô phỏng từ đời sống. Những họa tiết này được điểm xuyết trên trang phục, phụ kiện và đồ dùng hàng ngày của mỗi dân tộc.

Trưng bày các sản phẩm thổ cẩm

Dù cuộc sống hiện đại đã thay đổi, nhiều người ở thế hệ trẻ rời khỏi ruộng nương hòa nhập vào cuộc sống đô thị, nhưng rất nhiều phụ nữ ở Kỳ Sơn đã và đang duy trì và phát huy nghề truyền thống, hàng ngày vẫn lách cách đưa thoi, quay tơ dệt vải, cần cù tỉ mẩn làm nên những bức tranh hoa văn tuyệt đẹp mang đậm bản sắc hóa và hồn cốt của dân tộc.

Tuy nghề dệt và thêu truyền thống ở Kỳ Sơn làm ra những sản phẩm độc đáo, nhưng  quy mô sản xuất còn đơn lẻ, chưa có sự kết nối trong tổ chức sản xuất và tiêu thụ nên còn hạn chế trong phát huy tiềm năng. Bên cạnh đó, việc kiểm định kỹ thuật, chưa có gian hàng tập kết, giới thiệu sản phẩm và những khó khăn trong giao dịch với khách hàng… là những trở ngại của người sản xuất thổ cẩm. Hoạt động marketing, quảng bá sản phẩm chưa thường xuyên. Vì vậy, cho dù người tiêu dùng cần hàng nhưng lại không biết mua ở đâu, còn người sản xuất thì bị tồn đọng sản phẩm và bị ép giá. Thêm vào đó, do chưa khảo sát thị trường, nên nhiều sản phẩm chưa đáp ứng thị hiếu, kích cỡ của khách hàng…

Các hội viên của hợp tác xã may các sản phẩm

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đặt ra, Hợp tác xã Sản xuất và dịch vụ Hoa Ban Xanh ra đời với tư cách pháp nhân đại diện xây dựng thương hiệu, giải quyết những khó khăn về nghiên cứu thị trường, tổ chức sản xuất và kết nối tiêu thụ sản phẩm, mở rộng quy mô, xây dựng hệ thống bán hàng, marketing và quản lý chất lượng sản phẩm, đào tạo nghề thêu dệt thổ cẩm cho người lao động ở Kỳ Sơn.

lãnh đạo tỉnh tham quan gian hàng trưng bài thổ cẩm

Từ khi Hợp tác xã Sản xuất và dịch vụ Hoa Ban Xanh đi vào hoạt động đã tổ chức sản xuất được những sản phẩm thổ cẩm mang tính ứng dụng cao như: Khăn quàng, túi, ví, tranh thêu, gối, khăn trải bàn, vải, trang phục may từ thổ cẩm … để cung cấp cho các điểm du lịch, các nhà thiết kế thời trang và những người yêu thích sản phẩm độc đáo mang bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, không ít sản phẩm được làm theo đơn đặt hàng, như: thêu, dệt các dòng chữ lên sản phẩm phụ vụ các sự kiện lớn cho khách hàng làm quà lưu niệm … Hợp tác xã Sản xuất và dịch vụ Hoa Ban Xanh còn phối hợp với các đơn vị tổ chức đào tạo nghề, cung ứng các loại sợi và dụng cụ để dệt thổ cẩm, thêu ren, nhằm giải quyết nhu cầu về lựa chọn nguyên liệu và mua nguyên liệu đầu vào của người sản xuất.